* Ký ức không thể nào quên

Đúng 8 giờ 30 phút ngày 16/6/1957, chiếc chuyên cơ mang số hiệu Li-203 chở Bác Hồ hạ cánh xuống sân bay Lộc Đại, Đồng Hới. Đồng chí Bí thư Tỉnh ủy và các đồng chí trong Ban Thường vụ Tỉnh ủy cùng Nhân dân Quảng Bình háo hức chờ Bác từ sáng sớm. Trước đó, Đội bảo vệ vòng trong của Công an tỉnh đã tập luyện hết sức chu đáo để thực hiện nhiệm vụ do Bộ Công an giao phó trước 02 tháng.

Vừa xuống máy bay, Bác đã vẫy tay chào mọi người cùng nụ cười vô cùng ấm áp và cảm động. Bác ân cần thăm hỏi, bắt tay thân mật đoàn đại biểu ra đón Bác. Thượng sĩ Lê Nam Diên, Đội trưởng Đội bảo vệ vòng trong được gần Bác khi chiếc phi cơ vừa đáp xuống không bao giờ quên được câu nói đầu tiên của Người: “Tôi xin chào đồng bào, đồng chí Quảng Bình!”. Do phải đảm bảo tuyệt đối an toàn cho Bác nên cuộc đón tiếp Người diễn ra nhanh chóng. Bác lên xe và đi đến trụ sở Ủy ban Hành chính tỉnh cùng 05 chiếc xe chuyên dụng. Các đồng chí trong Đội bảo vệ vừa thấy hạnh phúc vì được thấy Bác vừa thấy nhiệm vụ của mình là vô cùng lớn lao. Mọi người tập trung tinh thần 100% với niềm phấn chấn chưa bao giờ có trong đời. Một lát sau xe đến nơi, mọi người ùa ra đón Bác.

Trong bộ ka - ki đã ngả màu Bác tươi cười, ánh mắt trìu mến trước tình cảm mà Đoàn đại biểu và các đồng chí lãnh đạo Quảng Bình dành cho Bác. Chưa vội đi ngay vào hội trường, Người bước nhanh sang phía dãy nhà bếp. Mọi người vội vàng theo Bác. Lúc này các anh chị trong Tổ hậu cần đang làm việc. Bác đến bắt tay từng người hỏi thăm tình hình công việc. Thấy chị Lan (người Quảng Trạch) dáng người ốm yếu Bác cầm tay: “Cháu làm hậu cần mà ốm như ri thì các anh chị khác làm sao khỏe lên được! Nói vậy nhưng cháu phải cố giữ gìn sức khỏe, không được làm việc quá sức”. Tổ hậu cần ngẩn ngơ, rơi lệ khi Bác đã cùng đồng chí Bí thư Tỉnh ủy và đoàn đi khuất.

Tại cuộc gặp gỡ, làm việc với các đồng chí trong Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bác quan tâm thăm hỏi tình hình đồng bào Quảng Bình sản xuất và chiến đấu chống giặc Mĩ và bày tỏ tin tưởng rằng sau chiến tranh Đồng Hới sẽ phát triển hơn mười lần ngày nay.

Sân vận động Đồng Hới là nơi cán bộ và Nhân dân Quảng Bình tổ chức mít tinh lớn để đón Bác vào 16 giờ ngày 16/6/1957. Tại đây, một cuộc gặp gỡ đã diễn ra trong không khí trang nghiêm nhưng rất đỗi thân tình. Bác đã thay mặt Trung ương Đảng, Chính phủ chuyển đến toàn thể Nhân dân Quảng Bình - Vĩnh Linh lời chào thân ái. Bác biểu dương khen ngợi Quảng Bình và Vĩnh Linh. Bác nêu lên một số nhiệm vụ phải làm trước mắt và động viên cán bộ, Nhân dân Quảng Bình - Vĩnh Linh hãy ra sức cố gắng hơn nữa để làm tròn trọng trách là hậu phương vững chắc cho tiền tuyến miền Nam. Ông Nguyễn Văn Thông bấy giờ giữ chức Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh được Bác dặn dò kĩ lưỡng về công tác quần chúng, vận động đồng bào đã xúc động ghi lại tình cảm của mình dâng lên Bác:

MÍT TINH Ở SÂN VẬN ĐỘNG

Sáng sớm mít tinh ở giữa sân

Cụ Thông Mặt trận đến ân cần.

Bắt tay mừng cụ, Bác mời thuốc,

Xúc động cụ Thông đề vịnh xuân:

“Mong xuân được gặp Bác vào thăm

Xuân đẹp tái lai, trăng giữa rằm.

Xuân đến Bác Hồ, thăm phụ lão

Xuân in bóng Bác, đậm ngàn năm”.

Chiều tối cùng ngày, sau khi tắm biển Nhật Lệ, Bác đi dự buổi liên hoan văn nghệ cùng cán bộ, chiến sỹ Sư đoàn 325. Từ cán bộ chỉ huy đến các chiến sĩ ai ai cũng mong được thể hiện tình cảm của mình với Bác. Những làn điệu hò ví dặm, hò Huế, hò khoan Lệ Thủy được cất lên. Bác vỗ tay kết đoàn say sưa tham gia văn nghệ với các chiến sỹ. Chương trình văn nghệ bỗng trở nên lắng đọng khi chiến sỹ Nguyễn Văn Nam lên ngâm bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” của nhà thơ Minh Huệ. Khi anh ngâm đến câu “Đêm nay Bác không ngủ” ở khổ thơ cuối thì tất cả như muốn òa khóc. Bác bỗng đứng dậy giơ tay vẫy “Đêm nay Bác không ngủ” rồi ôm hôn các chiến sỹ gần bên. Chương trình văn nghệ của sư đoàn đến 21 giờ 30 phút mới kết thúc. Sau đó Bác cũng đã căn dặn cán bộ, chiến sỹ trong các lực lượng vũ trang hãy nhận thức rõ vị trí, trách nhiệm của mình mà ra sức học tập, rèn luyện, đoàn kết một lòng, xây dựng quân đội vững mạnh về mọi mặt để hoàn thành nhiệm vụ mà Đảng và Nhân dân đã tin cậy, giao phó.

Theo kế hoạch thì Bác ở lại Quảng Bình đến chiều ngày 17/6/1957 mới trở về Hà Nội nhưng ngay đêm đó đã có điện của Trung ương mời Bác về gấp. Tuy chưa muốn xa Quảng Bình nhưng vì nhiệm vụ nên Bác không thể ở thêm được nữa. Vì vậy, đúng 04 giờ sáng ngày 17/6/1957, các đơn vị của Sư đoàn 325, bộ đội địa phương cùng các lực lượng dân quân tự vệ đã có mặt đông đủ tại Sân vận động để tiễn Bác. Hàng vạn đồng bào đổ xô ra đường vẫy chào đoàn xe chở Bác ra sân bay. Sân bay Lộc Đại - nơi đầu tiên được đón Bác nay lại lưu luyến tiễn Bác ra đi.

* Người lính năm xưa

Hơn nửa thế kỷ đã trôi qua kể từ ngày Bác Hồ vào thăm Quảng Bình nhưng khoảnh khắc lịch sử ngày 16/6/1957 trở thành một dấu ấn không thể nào quên của người dân Quảng Bình nói chung và những chiến sỹ may mắn được bên Bác vào những ngày đó. Dẫu rằng thời gian Bác lưu lại nơi đây là quá ít ỏi, nguyện ước của toàn quân và toàn dân Quảng Bình được Bác ở lại thăm dài ngày hơn nữa chưa thành nhưng Người đã để lại những tình cảm thiêng liêng, lời dạy bảo ân cần và tấm lòng yêu thương vô bờ bến với đồng bào Quảng Bình - Vĩnh Linh.

Thiếu tá An ninh Nhân dân Lê Nam Diên bây giờ vẫn còn nhớ như in từng lời nói, cử chỉ của Người. Ông kể: Bác hay nhìn về phương Nam lắm, ở đó có đồng bào Miền Nam, ở đó có mong muốn to lớn của Người. Bác muốn “Từ Nhật Lệ tôi muốn thả câu thơ vô Huế… Từ Nhật Lệ tôi muốn làm cánh buồm dong vào miền Nam… Huế đó, miền Nam đó chỉ một khoảng không gian thôi mà sao cách trở xa vời”. Xa Huế hơn 60 năm, giờ chỉ còn cách Huế trên 100km nhưng Bác không thể đặt chân đến nơi gia đình mình từng sinh sống, nơi chứa đựng nhiều kỷ niệm không thể nào quên của Bác. Thay mặt cho các anh em trong đội bảo vệ vòng trong năm xưa tôi có bài thơ nhân kỷ niệm Ngày Bác Hồ về thăm Quảng Bình:

BÁC VÀO THĂM QUẢNG BÌNH

Năm bảy Bác vào thăm Quảng Bình

Khắc sâu hình Bác mãi trong tim.

Một chiều ra biển, thăm Bàu Tró

Bác vẫy tay cao đượm ấm tình.

Tối lại vào Sư ba hai năm

Nghe thơ Bác thức trọn đêm nay.

Tươi cười Bác đến hôn con cháu,

Đẹp lắm không quên ấn tượng này.

Ngô Mậu Tình